1. Reactie van het Joods Cultureel Kwartier / Nederlands Holocaust Museum

Beste heer Sprenger,

Dank voor uw bericht. Uw vraag en het artikel van de heer Schütz is besproken met Emile Schrijver en Annemiek Gringold, conservator en projectleider van het Nationaal Holocaust Museum, waar de Joodse Raad Cartotheek komt te staan.

Wij onderschrijven het standpunt van Schütz en vinden het ook belangrijk dat de volledige Joodse Raad Cartotheek gedigitaliseerd is en van voldoende kwaliteit. We zijn met de betrokkenen in gesprek om de digitalisering op gewenste wijze af te ronden. Momenteel bevindt de fysieke Cartotheek zich nog in Den Haag, totdat het Nationaal Holocaust Museum in de inrichtingsfase is en de Cartotheek geplaatst kan worden. Ondertussen gaan de gesprekken over de toekomst en het behoud van dit bijzondere archief door.

Emile Schrijver en Annemiek Gringold

Maart 2021

---

2. Reactie van Nationaal Archief en Rode Kruis op oproep Raymund Schütz

Geachte heer Sprenger,

Hartelijk dank voor uw bericht. U vroeg ons om een reactie op het standpunt van Raymund Schütz over de Joodse Raad Cartotheek. Ik reageer graag, mede namens het Rode Kruis, dat zoals bekend de digitale cartotheek heeft overgedragen aan het Nationaal Archief, waar het de archieffunctie betreft. Ook de fysieke cartotheek bevindt zich nog bij ons in het depot, maar deze zal op enig moment verhuizen naar het Nationaal Holocaust Museum vanwege de grote museale waarde. Het Nationaal Archief en het Rode Kruis volgen daarmee het advies van de commissie Grüter van begin dit jaar. In bijzondere gevallen blijft de fysieke cartotheek dan overigens nog toegankelijk voor wetenschappelijk onderzoek. Met deze overdracht is de toekomst en het behoud van de cartotheek als archief en als symbool zo goed mogelijk geborgd. Duurzaam beheer en toegankelijkheid zijn daarbij belangrijke uitgangspunten.

Raymund Schütz benoemt een belangrijk punt dat in zijn algemeenheid voor archieven geldt, maar zeker voor de Joodse Raad Cartotheek: het digitaal ontsluiten en het zo compleet mogelijk krijgen van een archief is nooit afgerond en vraagt om de voortdurende inzet van alle betrokkenen. Wat betreft de digitale ontsluiting is onze inschatting dat voor het overgrote deel van het onderzoek het scanniveau van de kaarten, zoals die op dit moment onder meer toegankelijk zijn via Bad Arolsen en via het Nationaal Archief, goed is. Inzoomen is goed mogelijk waardoor de kleinste verwijzingen zichtbaar worden. Van groot belang om op die manier alle relevante informatie te vinden in het gehele oorlogsarchief. De gedigitaliseerde cartotheek slaan we op in het e-Depot van het Nationaal Archief. In dit depot wordt digitale informatie duurzaam beheerd. Hierdoor is de informatie ook in de toekomst nog toegankelijk en te raadplegen voor onderzoek.

Wanneer een scan van zeer hoge resolutie nodig is, bijvoorbeeld voor een tentoonstelling, zal deze in samenwerking met het Nationaal Holocaust Museum aangeleverd kunnen worden. Het Nationaal Archief is in nauw contact met het Joods Cultureel Kwartier / Nationaal Holocaust Museum om duidelijke werkafspraken te maken, waardoor de toegankelijkheid van zowel de digitale als de fysieke Joodse Raad Cartotheek gewaarborgd blijft.

Het Nationaal Archief wil een goede dienstverlening kunnen bieden, door mensen te helpen de gegevens op de kaarten op de juiste manier te interpreteren. Vanwege deze reden zijn het Nationaal Archief en het Rode Kruis een samenwerking tot kennisoverdracht aangegaan na de overbrenging van het Oorlogsarchief. Voor bezoekers hebben we inmiddels een uitgebreide toelichting bij de kaarten die hen helpt bij de interpretatie. Wij zullen ook de collega’s in Bad Arolsen hierop wijzen.

Het is goed mogelijk dat er in andere archieven kaarten van de Joodse Raad Cartotheek aanwezig zijn. Onze inschatting op dit moment is dat dat een klein aantal betreft en dat deze in beginsel te vinden zijn als er specifiek gezocht wordt naar personen. Maar natuurlijk zou het de voorkeur hebben om de fysieke kaart op te kunnen nemen in de cartotheek en de gescande kaart in de digitale versie van de cartotheek. Wij houden ons zeker aanbevolen voor signaleringen op dit punt van uw vereniging. Hoe vollediger, hoe waardevoller. Dat geldt zeker voor de Joodse Raad Cartotheek en uw steun is daarbij zeer van belang.

Vanzelfsprekend blijven we onverminderd doorwerken aan het zo volledig mogelijk maken en toegankelijk houden van de Joodse Raad Cartotheek.

Met vriendelijke groet, mede namens de directeur van het Rode Kruis, Marieke van Schaik,

Den Haag, maart 2021

Marens Engelhard,
Algemeen directeur Nationaal Archief

---

Zie eerdere berichten:

1. Cartotheek Joodse Raad naar Nationaal Holocaust Museum

2. Raymund Schütz, De toekomst van de cartotheek van de Joodse Raad