Op 22 en 23 februari 1941, deze maand 80 jaar geleden, werden 389 Joodse mannen opgepakt en gedeporteerd. 387 mannen werden vermoord. De razzia’s leidden tot een golf van ontzetting in Amsterdam en waren de aanleiding voor de Februaristaking. In de geschiedschrijving hebben de razzia’s in de schaduw gestaan van die staking. Door jarenlang onderzoek heeft auteur en gastconservator Wally de Lang een onbekend stuk geschiedenis van alle mannen kunnen achterhalen. Zij ontdekte dat tenminste 108 en vermoedelijk 150 van deze mannen door de nazi’s als ‘proefpersoon’ gebruikt voor de gaskamers.
Wally de Lang reconstrueerde de geschiedenis van de razzia’s en traceerde de achtergrond van de opgepakte mannen. Over de meesten was niets gepubliceerd toen zij aan dit onderzoek begon, er bestond niet eens een volledige namenlijst.
Wally de Lang, onderzoeker bij Stadsarchief Amsterdam, schrijver en maker van de tentoonstelling De razzia’s van 22 en 23 februari 1941
Het onderzoek bevat een grote en schokkende ontdekking: het brengt tot nu toe onbekende feiten aan het licht over de manier waarop de mannen aan hun einde zijn gekomen. In de Duitse archieven stuitte De Lang op schokkende informatie. Ze ontdekte dat van 1 tot 6 september 1941 tenminste 108, en waarschijnlijk 150 mannen ‘op alfabetische wijze’ waren vermoord. De dood van deze mannen werd ‘administratief gecamoufleerd’ en op geheime kaarten werd bijgehouden.
Het is van grote menselijke en historische betekenis dat Wally de Lang het lot en het einde van deze mannen achterhaald en geboekstaafd heeft. In de hal van het Stadsarchief worden alle opgepakte mannen genoemd en herdacht, een namenmonument aan de hand van foto’s en archiefdocumenten. Op de website van het Stadsarchief zijn 389 korte biografieën gepubliceerd.
Bij Uitgeverij Atlas Contact is verschenen het boek van Wally de Lang: ‘De razzia’s van 22 en 23 februari 1941. Het lot van de 389 Joodse mannen’.
Tentoonstelling en website Stadsarchief Amsterdam, tot 30 mei 2021. De tentoonstelling opent zodra de corona-maatregelen dat toelaten.
Begin van het bestand van de 389 slachtoffers van de razzia’s van 22 en 23 februari 1941.
(Overgenomen van de website van het Stadsarchief Amsterdam)
